Fikrad ahaan, Afgaanistaan waxay si buuxda dib ugu noqon doontaa nidaamka caalamiga ah, iyada oo aan la kulmin rabshado kale iyo si waafaqsan sharciga caalamiga ah, sida lagu sheegay warbixin madax-banaan oo Qaramada Midoobay dhawaan kasoo saartay Afgaanistaan.
Ergeyga Gaarka ah ee Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay u Qaabilsan Afgaanistaan, ahna Madaxa Hawlgalka Kaalmaynta Qaramada Midoobay ee Afgaanistaan, Rosa Otunbayeva, ayaa sheegtay inay tahay wax ay tahay in laga shaqeeyo, balse xilligan ay jiraan dhibaatooyin badan oo hortaagan. Iyadoo ka hor hadlaysa golaha ammaanka ee Qaramada Midoobay iyadoo wakiiladu ay ka doodayeen in wadahadal lala galo Taliban, waxay ka hadashay la shaqayn wax ku ool ah oo lala yeesho Taliban mawduucyo dhowr ah oo ay ka mid yihiin xuquuqda aadanaha iyo maamulka.
Dhinaca kale, dib ugu soo laabashada Taalibaan waxay marqaati ka tahay in ay soo baxeen qaab walaac leh oo ku saabsan xadgudubyada xuquuqda aadanaha ee guud ahaan guddiga.
Haddaba, su’aashu waxay tahay: faa’iido ma ku jirtaa in wadahadal lala furo Taliban?
Wakiilka Hawlaha gaarka ah ee Maraykanka u qaabilsan arrimaha siyaasadda Robert Wood ayaa iftiimiyay saddex mawduuc oo muhiim ah oo u baahan in la xalliyo.
Marka hore, "Haweenka Afqaanistaan waxay ku boorinayaan Qaramada Midoobay inay ku nuuxnuuxsato Taliban in ay tahay in haweenka lagu daro dhammaan qaybaha bulshada," ayay tiri danjire Wood.
"Maraykanku wuu maqlaa codsiyadooda mana tixgalin doono tallaabo kasta oo muhiim ah oo ku wajahan sidii caadiga ahayd xidhiidhka Taliban ilaa haweenka iyo gabdhuhu ay helaan waxbarasho macno leh, xoog shaqo, iyo dhinacyada kale ee nolosha bulshada iyo siyaasadda." ayay raacisay.
Midda labaad, "Taalibaan waxay caqabad ku tahay helitaanka bini'aadantinimada, gaar ahaan iyada oo la xaddidayo haweenka shaqaalaha ah," ayuu tiri danjire Wood. “Maraykanka waxa ka go’an in uu gargaar siiyo dadka aadka ugu baahan. Ilaa 2021, waxaanu bixinay in ka badan $2 bilyan oo gargaar ah. Waa lama huraan in la aqoonsado in gargaarka bini'aadantinimo kaliya uusan ku filneyn. Taasi waa sababta Taalibaan ay tahay inay beddelaan siyaasadahooda ka ilaalinaya haweenka inay wax ku biiriyaan dhaqaalaha Afgaanistaan. "
Ugu dambayntiina, Maraykanku waxa uu soo dhawaynayaa Qiimaynta Madax-bannaan ee Qaramada Midoobay ee Afgaanistaan, kaas oo ku baaqaya in la magacaabo Ergeyga Gaarka ah si loo dhiso koox xidhiidh caalami ah. Waxay "muhim u noqon doonaan horumarinta qorshe-hawleed kaas oo hubinaya in Afgaanistaan ay ka soo baxdo waajibaadkeeda caalamiga ah."
"Golaha ammaanku waa inuu sii wadaa inuu si wada jir ah uga shaqeeyo sidii uu Taliban ugu cadaadin lahaa inay ka laabtaan koorsadooda burburinta," ayay tiri danjire Wood. "Taalibaan waa in ay wadahadal dhab ah la gasho dadka Afgaanistaan si ay u taageeraan rabitaankooda, si ay u joojiyaan xad-gudubyada xuquuqda aadanaha, iyo in ay oggolaadaan gargaarka si loo gaaro kuwa u baahan." ayay tiri danjire Robert Wood.
Tani waxay aheyd faallo ka turjumeysa aragtida dowladda Mareykanka.