“Demokratik gerileme” terimi, demokratik yollarla seçilmiş liderler tarafından yönetilen bir devletin bu demokrasiyi sürdüren siyasi kurumlarının bozulmasının sonucunda demokrasinin erozyona uğramasını ifade eder. Otokratlaşma olarak da bilinen bu süreç, Soğuk Savaş sonrası dönemde başladı ve o zamandan beri ivme kazanıyor. Dışişleri Bakanlığı Sivil Güvenlik, Demokrasi ve İnsan Hakları Müsteşarı Uzra Zeya bir basın toplantısında sivil toplum örgütlerinin küresel demokraside 15 yıl arka arkaya gerileme olduğunu kayda geçirdiklerini söyledi. Zeya şu soruyu sordu: Bir demokrasinin gerilemesi pratikte ne anlama gelir?
Zeya’ya göre, birincisi otokratik yönetimler halkın iradesini ortaya koyan seçimleri engeller, yasama ve yargı bağımsızlığını baltalar, halklarının insan hakları ve temel özgürlüklerini ihlal eder. Bu, kamu kaynaklarını tüketir ve demokratik yönetimin daha iyi bir gelecek getirebileceği şeklindeki kamu güveninin sarsılmasına neden olur. ABD gibi gelişmiş demokrasiler bile siyasi kutuplaşma, yanlış bilgi yayılması, ayrımcılık ve ırk adaletsizliği gibi zorluklarla karşı karşıyadır.
Öte yandan insan haklarına saygılı ve onları savunan, hukukun üstünlüğünü destekleyen ve tüm vatandaşları için kapsayıcı, hesap verebilir yönetimi savunan toplumlar, en zor sorunlara bile kalıcı çözümler üretmek için en iyi donanıma sahiptir.
Dışişleri Müsteşarı Zeya, Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in sözlerinden alıntı yaparak, ‘‘Sorumluluk sahibi ülkeler, insan hakları sicillerinin incelenmesinden çekinmemeli. Aksine, bunu gelişme isteğiyle kabul etmeli. Sivil toplumun gözlem görevi bu nedenle bu kadar önem taşıyor’’ dedi.
Zeya, ‘‘Sivil toplum demokrasilerde kilit bir gözlemci ve savunucu rolü üstlenir. Hükümetin hesap verme sorumluluğunu desteklemek önemlidir’’ dedi.
‘‘Aktivistler, hak savunucuları ve sivil toplumun diğer üyeleri şeffaf, eşitlikçi ve duyarlı yönetimin önemli parçalarıdır. Hükümet, vaatlerinin vatandaşlara olumlu etki yapmasına yardım etmek için yerel liderlere ve uzmanlara yönelirken, zirve hedeflerine ulaşmak için sivil toplumla ortaklık yapmak çok önemlidir’’ diyen Zeya sözlerini şöyle sürdürdü:
‘‘Demokratik gerileme istikrar ve refah karşısında önemli bir küresel zorluk teşkil eder. Bu ancak benzer demokrasilerin toplu şekilde bu düşüşü önlemek için bir araya gelmesiyle çözülebilir.
ABD, tüm benzer görüşteki dost ve müttefiklerini otoriterleşme ve yolsuzlukla mücadele, ülke içinde ve dışında insan haklarına saygının arttırılması konusunda bize katılarak demokratik gerileme eğilimini geri çevirmek için çalışmaya davet ediyor.’’