24-ka Maarso waa maalinta Qaaxada Adduunka, iyada oo dabaaldegga uu yahay fursad lagu soo jeedinayo mid ka mid ah cudurrada ugu da'da weyn uguna dhimashada badan adduunka. Mawduuca sanadkan waa "Haa! Waan joojin karnaa Qaaxada!" oo la mid ah sannadkii hore, si loo xoojiyo farriinta rajada ee kuwa weli la ildaran cudurka.
Taariikhdani waxa ay xusaysaa daahfurka 1882 ee Dr. Robert Koch oo ka tirsan qaaxada Mycobacterium, bakteeriyada keenta cudurka. Horumarka Dr. Koch wuxuu furay waddada loo maro ogaanshaha iyo daawaynta tiibishada: tillaabooyinka ugu horreeya ee safar tobanaan sano qaatay oo ku dhammaaday daahfurka iyo ugu dambeyntii soo saarista ballaaran ee antibiyootiga.
Qaaxadu, ama tiibishada, ayaa aadamaha ku haysay kumanaan sano. Waxaa la aaminsan yahay in bakteeriyada keenta ay la soo baxday aadanaha, oo ay weli sii kordheyso.
Warka wanaagsani waa in tan iyo sannadkii 2000, 75 milyan oo qof la badbaadiyey, taas oo ay ugu wacan tahay dadaallada caalamiga ah ee lagu joojinayo Qaaxada. Akhbaarta xun ayaa ah in dhawaan 2022, 10.6 milyan oo qof ay la bukoodeen cudurka halka 1.3 milyan ay u dhinteen.
Dhimashada tiibaydu waxay badi ka dhacdaa dunida soo koraysa, halkaasoo cudurku si dhow ugu xidhan yahay faqriga. Mid ka mid ah, dadka saboolka ah waxay u badan tahay inay ku noolaadaan xaalado ciriiri ah oo leh hawo xumo iyo la'aan nadaafad iyo nafaqo habboon. Kuwani waa shuruudaha ugu fiican ee faafitaanka cudurkan la kala qaado. Marka labaad, dadka saboolka ah ayaa inta badan ka maqan helitaanka ogaanshaha iyo daryeelka, ama daaweyn waxtar leh ayaa laga yaabaa in aan la heli karin ama la isku halleyn karo.
Waqtigii uu Dr. Koch helay bakteeriyada Qaaxada, TB-du waxay ahayd mid ka mid ah cudurrada ugu cabsida badan adduunka, oo gaadhay heerarka faafitaanka ee Yurub iyo Ameerika oo sababay dhimashada mid ka mid ah toddobadiiba. Maanta, weli waa cudurka faafa ee ugu dhimashada badan adduunka. Daawaynta, heerka soo kabashada ayaa taagan ilaa 85 boqolkiiba. Daawaynta la'aanteed, TB waxay dishaa kala bar dhibbanayaasha.
Maraykanku waa hormuudka dagaalka lagula jiro Qaaxada. Sannadkii 2023, USAID waxay bilawday dardargelinta caalamiga ah ee joojinta TB Plus. Mid ka mid ah yoolalka hamiga leh waa in la gaaro oo la gaarsiiyo adeegyada ka hortagga iyo daryeelka boqolkiiba 90 dadka qaba Qaaxada. Haddii wadamada ballan qaaday maalgelinta barnaamijka ay raacaan ballanqaadkooda, waxaa laga yaabaa inaan aragno dhammaadka cudurkan dilaaga ah 2030ka.
Tani waxay aheyd faallo ka turjumeysa aragtida dowladda Mareykanka.