{{Zawgyi/Unicode}}
အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဌာနရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးအစီရင္ခံစာမွာ “အေမရိကန္ရဲ႕ သံခင္းတမန္ခင္း ဆက္ဆံေရးမွာ လူ႔အခြင့္အေရးရဲ႕အေရးပါမႈနဲ႔ ပြင့္လင္းလြတ္လပ္၊ သာယာဝေျပာ လုံၿခဳံတဲ့ကမာၻႀကီးျဖစ္လာႏိုင္ေရး ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပထားတယ္” လို႔ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး အန္ထိုနီ ဘလင္ကန္က ဒီႏွစ္ အစီရင္ခံစာထုတ္ျပန္ရာမွာ ေျပာလိုက္ပါတယ္။
၂၀၂၂ ခုႏွစ္မွာ "အီရန္ႏိုင္ငံအပါအဝင္ ကမာၻ႔ေဒသအသီးသီးကႏိုင္ငံေတြမွာ လူထုလြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုစုေဝးရာေနရာေတြ အပိတ္ပင္ခံရသလို အေျခခံလူ႔ဂုဏ္သိကၡာကို မေလးစားၾကဘဲ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနေတြ ေနာက္ျပန္ဆုတ္ေနတာကို ဆက္လက္ ေတြ႕ျမင္ေနရတယ္” လို႔ ဝန္ႀကီး ဘလင္ကန္က ေျပာပါတယ္။
“အီရန္ႏိုင္ငံမွာ အမ်ိဳးသမီးငယ္ မာဆာ အာမီနီ ေသဆုံးၿပီးေနာက္ အာဏာပိုင္ေတြဟာ ဒါဇင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ကေလးငယ္ေတြအပါအဝင္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵျပသူ ရာေပါင္းမ်ားစြာကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ၿပီး ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကို မတရားဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခဲ့ပါတယ္။ ဖမ္းဆီးခံထားရတဲ့ ဆႏၵျပသူေတြကို အီရန္တပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြက ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္တာအျပင္ က်ား၊မ အေျချပဳ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို က်ဴးလြန္ ေနပါတယ္။ သတင္းေထာက္ေတြနဲ႔ ေရွ႕ေနေတြကိုဖိႏွိပ္ေနၿပီး လက္ဦးေအာင္ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ေနပါတယ္။ အတုအေယာင္ တရားခြင္ေတြမွာ ႐ုံးတင္စစ္ေဆးတာေတြလုပ္ၿပီး အလ်င္အျမန္ သုတ္သင္ကြပ္မ်က္တဲ့ နည္းလမ္းေတြနဲ႔ အီရန္ျပည္သူေတြကို ထပ္တိုး ၿခိမ္းေျခာက္ေနပါတယ္။”
“ႏိုင္ငံတကာအသိုက္အဝန္းအေနနဲ႔ အီရန္ရဲ႕ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္တဲ့ ဖိႏွိပ္မႈေတြကို ရႈတ္ခ်ၿပီးတန္ျပန္ႏိုင္ဖို႔ အတူတကြ စုစည္းလာေနၾကၿပီး အီရန္ျပည္သူေတြရဲ႕ အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့္အတြက္ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုႏိုင္ေရးကို ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္သြားမယ္” လို႔ ဝန္ႀကီး ဘလင္ကန္က ေျပာပါတယ္။
“အာဖဂန္နစၥတန္မွာ တာလီဘန္ေတြဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔ မိန္းကေလးငယ္ေတြကို ခြဲျခားဆက္ဆံ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ၿပီး အမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ လြတ္လပ္စြာ သြားလာခြင့္၊ သူတို႔ရဲ႕ ပညာေရးနဲ႔ အလုပ္လုပ္ခြင့္ေတြကို ကန႔္သတ္ထားတဲ့ ဒါဇင္နဲ႔ ခ်ီတဲ့ မ်ားျပားလွတဲ့ အမိန႔္ေတြကို ထုတ္ျပန္ခဲ့တယ္” လို႔ ဘလင္ကန္က မွတ္ခ်က္ျပဳပါတယ္။
“တာလီဘန္က ဒီဇင္ဘာလတုန္းက ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ အမိန႔္ျပန္တမ္းနဲ႔အတူ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြက အမ်ိဳးသမီးဝန္ထမ္းေတြကို အလုပ္ခြင္က တားျမစ္ပိတ္ပင္ လိုက္တာက အသက္ရွင္သန္မႈအတြက္ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈဆိုင္ရာ အကူအညီေတြအေပၚ မွီခိုေနရတဲ့ အာဖဂန္လူမ်ိဳး သန္းေပါင္းမ်ားစြာကို ႀကီးမားတဲ့ ထိခိုက္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚ ေစပါတယ္။”
တခါ ျမန္မာျပည္မွာ စစ္အစိုးရက လူထုအေပၚ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈေတြ ဆက္လက္က်ဴးလြန္ေနလို႔ ႏိုင္ငံတြင္းက လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနဟာ ပိုမို ဆိုး႐ြားယိုယြင္းလာေနပါတယ္။ ေထာင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြ၊ ဒီမိုကေရစီလိုလားသူေတြနဲ႔ စစ္အစိုးရကို အတိုက္အခံျပဳ ဆန႔္က်င္ေနသူ ေတြဟာ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ သတ္ျဖတ္တာ၊ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းတာေတြ ခံေနရသလို ေနရပ္ကေန အတင္းအက်ပ္ စြန႔္ခြာ ထြက္ေျပးရတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြနဲ႔ တျခား အပယ္ခံလူ႔အဖြဲ႕အစည္းေတြဟာလည္း အျပင္းထန္ဆုံး ခြဲျခားဆက္ဆံခံရမႈနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ခံရခံရမႈေတြကို ဆက္လက္ခံစားေနၾကရပါတယ္။
တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံမွာလည္း ဝီဂါလူမ်ိဳးေတြ အေပၚ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ၊ လူသားမ်ိဳးႏြယ္အေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈေတြ ဆက္လက္က်ဴးလြန္ေနၿပီး တိဗက္လူမ်ိဳးေတြကိုလည္း ဖိႏွိပ္ေနကာ ေဟာင္ေကာင္မွာလည္း အေျခခံအခြင့္အေရးေတြ ႏွိပ္ကြပ္ခံေနရပါတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္မႀကီးမွာ အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့္ေတြကို က်င့္သုံးတဲ့လူတဦးခ်င္းစီအေပၚ ပစ္မွတ္ထားတာေတြ လုပ္ေန႐ုံမကဘဲ အျခားႏိုင္ငံေတြအထိပါ ႏိုင္ငံျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး လူတဦးခ်င္းရဲ႕ အခြင့္အေရးေတြကို ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုတာေတြကို ထိပါးဖိႏွိပ္ေနပါတယ္။
ဒါ့ျပင္ က်ဴးဘားႏိုင္ငံက တရား႐ုံးေတြဟာလည္း ကိုယ့္အခြင့္အေရးအတြက္ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္ခဲ့ၾကသူ လူရာေပါင္းမ်ားစြာကို ျပင္းထန္တဲ့ေထာင္ဒဏ္ေတြ ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။
၂၀၂၂ လူ႔အခြင့္အေရး အစီရင္ခံစာဟာ ဖိႏွပ္မႈေတြကို ႀကံ့ႀကံ့ခံ တြန္းလွန္ေနတဲ့ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြ၊ သတင္းသမားေတြ၊ ေရွ႕ေနေတြ၊ အစိုးရအရာရွိေတြနဲ႔၊ သာမန္ ႏိုင္ငံသား ျပည္သူေတြရဲ႕ ထူးကဲတဲ့ ရဲစြမ္းသတၱိကို မွတ္တမ္းတင္ ထုတ္ေဖာ္ထားပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကလည္း သူတို႔နဲ႔ အတူ ရပ္တည္ေနပါတယ္။
===============
{{Unicode}}
၂၀၂၂ လူ့အခွင့်ရေးအစီရင်ခံစာ ကန်ထုတ်ပြန်
အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာနရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအစီရင်ခံစာမှာ “အမေရိကန်ရဲ့ သံခင်းတမန်ခင်း ဆက်ဆံရေးမှာ လူ့အခွင့်အရေးရဲ့အရေးပါမှုနဲ့ ပွင့်လင်းလွတ်လပ်၊ သာယာဝပြော လုံခြုံတဲ့ကမ္ဘာကြီးဖြစ်လာနိုင်ရေး မျှော်မှန်းချက်တွေကို ဖော်ပြထားတယ်” လို့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အန်ထိုနီ ဘလင်ကန်က ဒီနှစ် အစီရင်ခံစာထုတ်ပြန်ရာမှာ ပြောလိုက်ပါတယ်။
၂၀၂၂ ခုနှစ်မှာ "အီရန်နိုင်ငံအပါအဝင် ကမ္ဘာ့ဒေသအသီးသီးကနိုင်ငံတွေမှာ လူထုလွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုစုဝေးရာနေရာတွေ အပိတ်ပင်ခံရသလို အခြေခံလူ့ဂုဏ်သိက္ခာကို မလေးစားကြဘဲ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေတွေ နောက်ပြန်ဆုတ်နေတာကို ဆက်လက် တွေ့မြင်နေရတယ်” လို့ ဝန်ကြီး ဘလင်ကန်က ပြောပါတယ်။
“အီရန်နိုင်ငံမှာ အမျိုးသမီးငယ် မာဆာ အာမီနီ သေဆုံးပြီးနောက် အာဏာပိုင်တွေဟာ ဒါဇင်နဲ့ချီတဲ့ကလေးငယ်တွေအပါအဝင် ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြသူ ရာပေါင်းများစွာကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး ထောင်ပေါင်းများစွာကို မတရားဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့ပါတယ်။ ဖမ်းဆီးခံထားရတဲ့ ဆန္ဒပြသူတွေကို အီရန်တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေက ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်တာအပြင် ကျား၊မ အခြေပြု အကြမ်းဖက်မှုတွေကို ကျူးလွန် နေပါတယ်။ သတင်းထောက်တွေနဲ့ ရှေ့နေတွေကိုဖိနှိပ်နေပြီး လက်ဦးအောင်ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်နေပါတယ်။ အတုအယောင် တရားခွင်တွေမှာ ရုံးတင်စစ်ဆေးတာတွေလုပ်ပြီး အလျင်အမြန် သုတ်သင်ကွပ်မျက်တဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ အီရန်ပြည်သူတွေကို ထပ်တိုး ခြိမ်းခြောက်နေပါတယ်။”
“နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းအနေနဲ့ အီရန်ရဲ့ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တဲ့ ဖိနှိပ်မှုတွေကို ရှုတ်ချပြီးတန်ပြန်နိုင်ဖို့ အတူတကွ စုစည်းလာနေကြပြီး အီရန်ပြည်သူတွေရဲ့ အခြေခံလွတ်လပ်ခွင့်အတွက် ထုတ်ဖော်ပြောဆိုနိုင်ရေးကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်သွားမယ်” လို့ ဝန်ကြီး ဘလင်ကန်က ပြောပါတယ်။
“အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ တာလီဘန်တွေဟာ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးငယ်တွေကို ခွဲခြားဆက်ဆံ ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်ပြီး အမျိုးသမီးတွေရဲ့ လွတ်လပ်စွာ သွားလာခွင့်၊ သူတို့ရဲ့ ပညာရေးနဲ့ အလုပ်လုပ်ခွင့်တွေကို ကန့်သတ်ထားတဲ့ ဒါဇင်နဲ့ ချီတဲ့ များပြားလှတဲ့ အမိန့်တွေကို ထုတ်ပြန်ခဲ့တယ်” လို့ ဘလင်ကန်က မှတ်ချက်ပြုပါတယ်။
“တာလီဘန်က ဒီဇင်ဘာလတုန်းက ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ အမိန့်ပြန်တမ်းနဲ့အတူ အစိုးရမဟုတ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေက အမျိုးသမီးဝန်ထမ်းတွေကို အလုပ်ခွင်က တားမြစ်ပိတ်ပင် လိုက်တာက အသက်ရှင်သန်မှုအတွက် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီတွေအပေါ် မှီခိုနေရတဲ့ အာဖဂန်လူမျိုး သန်းပေါင်းများစွာကို ကြီးမားတဲ့ ထိခိုက်မှုတွေ ဖြစ်ပေါ် စေပါတယ်။”
တခါ မြန်မာပြည်မှာ စစ်အစိုးရက လူထုအပေါ် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေ ဆက်လက်ကျူးလွန်နေလို့ နိုင်ငံတွင်းက လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေဟာ ပိုမို ဆိုးရွားယိုယွင်းလာနေပါတယ်။ ထောင်နဲ့ချီတဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ၊ ဒီမိုကရေစီလိုလားသူတွေနဲ့ စစ်အစိုးရကို အတိုက်အခံပြု ဆန့်ကျင်နေသူ တွေဟာ အာဏာပိုင်တွေရဲ့ သတ်ဖြတ်တာ၊ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းတာတွေ ခံနေရသလို နေရပ်ကနေ အတင်းအကျပ် စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးရတာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာတွေနဲ့ တခြား အပယ်ခံလူ့အဖွဲ့အစည်းတွေဟာလည်း အပြင်းထန်ဆုံး ခွဲခြားဆက်ဆံခံရမှုနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်ခံရခံရမှုတွေကို ဆက်လက်ခံစားနေကြရပါတယ်။
တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံမှာလည်း ဝီဂါလူမျိုးတွေ အပေါ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၊ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေ ဆက်လက်ကျူးလွန်နေပြီး တိဗက်လူမျိုးတွေကိုလည်း ဖိနှိပ်နေကာ ဟောင်ကောင်မှာလည်း အခြေခံအခွင့်အရေးတွေ နှိပ်ကွပ်ခံနေရပါတယ်။ တရုတ်ပြည်မကြီးမှာ အခြေခံလွတ်လပ်ခွင့်တွေကို ကျင့်သုံးတဲ့လူတဦးချင်းစီအပေါ် ပစ်မှတ်ထားတာတွေ လုပ်နေရုံမကဘဲ အခြားနိုင်ငံတွေအထိပါ နိုင်ငံဖြတ်ကျော်ပြီး လူတဦးချင်းရဲ့ အခွင့်အရေးတွေကို ထုတ်ဖော် ပြောဆိုတာတွေကို ထိပါးဖိနှိပ်နေပါတယ်။
ဒါ့ပြင် ကျူးဘားနိုင်ငံက တရားရုံးတွေဟာလည်း ကိုယ့်အခွင့်အရေးအတွက် ဆန္ဒထုတ်ဖော်ခဲ့ကြသူ လူရာပေါင်းများစွာကို ပြင်းထန်တဲ့ထောင်ဒဏ်တွေ ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။
၂၀၂၂ လူ့အခွင့်အရေး အစီရင်ခံစာဟာ ဖိနှပ်မှုတွေကို ကြံ့ကြံ့ခံ တွန်းလှန်နေတဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ၊ သတင်းသမားတွေ၊ ရှေ့နေတွေ၊ အစိုးရအရာရှိတွေနဲ့၊ သာမန် နိုင်ငံသား ပြည်သူတွေရဲ့ ထူးကဲတဲ့ ရဲစွမ်းသတ္တိကို မှတ်တမ်းတင် ထုတ်ဖော်ထားပါတယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကလည်း သူတို့နဲ့ အတူ ရပ်တည်နေပါတယ်။