តទៅនេះ គឺជាបទវិចារណកថាដែលឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីឧត្តមគតិ និងស្ថាប័នអាមេរិកាំង
ជារៀងរាល់ឆ្នាំ នៅថ្ងៃចន្ទ សប្តាហ៍ទី៣ នៃខែមករា សហរដ្ឋអាមេរិក រំឭកដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធរបស់លោកបណ្ឌិត Martin Luther King Jr.។ លោកបណ្ឌិត King ដែលជាអ្នកផ្សព្វផ្សាយគ្រិស្តសាសនានិកាយ Baptist ក្នុងរដ្ឋ Alabama នាប៉ែកខាងត្បូងសហរដ្ឋអាមេរិក ជាមេដឹកនាំចលនាសិទ្ធិពលរដ្ឋសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលជំរុញឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរក្នុងសង្គមតាមវិធីអហិង្សា។
សមិទ្ធផលធំបំផុតមួយចំនួនរបស់លោកបណ្ឌិត King មានដូចជាការអនុម័តច្បាប់កាលពីឆ្នាំ១៩៦៤ ស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ ដែលទុកថាខុសច្បាប់នូវការរើសអើងខាងការងារនិងការបែងចែកដាច់ពីគ្នានៅតាមទីកន្លែងសាធារណៈ និងច្បាប់កាលពីឆ្នាំ១៩៦៥ស្តីពីសិទ្ធិបោះឆ្នោត។ ជោគជ័យទាំងពីរនេះ មានផលប៉ះពាល់ជាវិជ្ជមានធំមួយ មិនមែនតែទៅលើសហរដ្ឋអាមេរិកប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងទៅលើទូទាំងពិភពលោកផងដែរ។
ការតស៊ូរបស់លោកបណ្ឌិត King ប្រឆាំងនឹងភាពអយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គម មិនមែនមានតែត្រឹមតែការឧបត្ថម្ភផ្ចុងផ្តើមសមភាពខាងពូជសាសន៍តាមរយៈច្បាប់អន្តរជាតិប៉ុណ្ណោះទេ។ ពាក្យសម្តីនិងសកម្មភាពរបស់លោក ជាការបំផុសគំនិតសម្រាប់បុរសនិងស្ត្រីរាប់សិបនាក់នៅទូទាំងពិភពលោកដែលបានតស៊ូប្រឆាំងនឹងរបបអាណានិគមនិយម របប arpartheid និងភាពអយត្តិធម៌ខាងពូជសាសន៍។
យុគសម័យក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរ មានលក្ខណៈពិសេស ដោយការបំបាត់អាណានិគមនៅទូទាំងពិភពលោក។ ប្រទេសថ្មីៗ បានងើបឡើងពីអាណានិគមចាស់ៗ ហើយនៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៤៥ និងដើមទសវត្សរ៍ ១៩៦០ សមាជិកភាពនៅក្នុងអង្គការសហប្រជាជាតិមានច្រើនជាងមុនជាងពីរដង ដែលធ្វើឲ្យចំនួនប្រទេសជាសមាជិកសរុបកើនដល់១១៥។ ចំនួនជិត៧៥ភាគរយនៃបណ្ដាសមាជិកថ្មីៗជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ដែលប្រជាជននៅក្នុងប្រទេសទាំងនោះជាញឹកញយណាស់ បានរងទុក្ខនៅក្រោមច្បាប់រើសអើង និងការអនុវត្តគ្មានយុត្តិធម៌។
ពួកអ្នកតំណាងជាច្រើននាក់នៃរដ្ឋថ្មីៗទាំងនោះ បានត្រូវបំផុសគំនិតដោយយុទ្ធនាការរបស់លោកបណ្ឌិត King ដែលផ្ដោតលើការទប់ទល់ដោយសន្តិវិធី និងផលប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់លើការអនុម័តច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ។ កាលពីពេលនោះ មានការងឿងឆ្ងល់បន្តិចបន្តួចថា អាទិភាពរបស់ប្រទេសទាំងនោះប្លែកខុសខ្លាំងពីអាទិភាពរបស់បណ្ដាប្រទេសមានឧស្សាហកម្មលូតលាស់ ហើយពួកគេបាននាំការតស៊ូរបស់ពួកគេទៅកាន់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលជាវេទិកាល្អប្រសើរមួយសម្រាប់ការដោះស្រាយជម្លោះ។
បណ្ដាប្រតិភូរបស់ប្រទេសទាំងនោះ មានគ្នីគ្នាច្រើន ដូច្នេះពួកគេបានចាត់ឱ្យមានការជជែកដេញដោលគ្នា ហើយពួកគេបានរួបរួមគ្នានៅក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនិងភាពអយុត្តិធម៌ខាងពូជសាសន៍។
លទ្ធផលបានចេញជាផ្លែផ្កា ដោយមានការអនុម័តកាលពីឆ្នាំ១៩៦៥នៃអនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីការបំបាត់រាល់ទម្រង់ទាំងអស់នៃការរើសអើងខាងពូជសាសន៍។ នៅឆ្នាំបន្ទាប់ អង្គការសហប្រជាជាតិបានអនុម័តកិច្ចព្រមព្រៀងអន្តរជាតិអំពីសិទ្ធិស៊ីវិល និងសិទ្ធិនយោបាយនិងកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីសេដ្ឋកិច្ច និងសិទ្ធិសង្គម ដែលបានត្រូវចាត់ទុកថាជាសន្ធិសញ្ញាសំខាន់បំផុតពីរខាងសិទ្ធិមនុស្ស ចាប់តាំងពីសេចក្តីប្រកាសជាសកលនៃសិទ្ធិមនុស្សកាលពីឆ្នាំ១៩៤៨មក។
លោកបណ្ឌិត King បានមានប្រសាសន៍នៅក្នុងសុន្ទរកថាពេលលោកទទួលរង្វាន់ណូបែលសន្តិភាពកាលពីឆ្នាំ១៩៦៤ ថា៖ «នៅទូទាំងពិភពលោក ចលនាសេរីភាពកំពុងរីកដុះដាលនៅក្នុងការរំដោះទូលំទូលាយបំផុតនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ។ ពួកមហាជន បានប្តេជ្ញាបញ្ចប់ការកេងប្រវ័ញ្ចខាងពូជសាសន៍ និងដីធ្លីពួកគេ»។ សុន្ទរកថានាពេលនោះ គឺជាសុន្ទរកថាដ៏កម្រមួយ ដែលលោកបានមានប្រសាសន៍អំពីការតស៊ូជាសាកលសម្រាប់សមភាពខាងពូជសាសន៍។
លោកបណ្ឌិត King បានថ្លែងទៀតថា៖ «អ្វីដែលយើងឃើញនៅពេលនេះ គឺជាការផ្ទុះឡើងនៃសេរីភាព»៕