Nükleer Denemelerin Sınırlı Yasaklanması Antlaşması, 60 yıl önce, 10 Eylül 1963’de yürürlüğe girdi. Kısmi Deneme Yasağı Antlaşması olarak da bilinen antlaşma, havada, karada ve denizde nükleer denemelerin yasaklanmasını öngörüyordu. Antlaşma, deneme sahalarının ötesindeki ve dolayısıyla ulusal sınırların dışındaki radyasyon serpintilerini önemli ölçüde azalttı. 33 yıl sonra 186 ülke, tüm nükleer denemeleri yasaklayan Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşması’nı (CTBT) imzaladı.
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Silah Kontrolu ve Uluslararası Güvenlik Müsteşarı Bonnie Jenkins, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada, “1963 tarihli Denemelerin Sınırlı Yasaklanması Antlaşmasına ve antlaşmanın getirdiği kurallara rağmen, her bölgeden bütün devletlere ve taraflara tüm nükleer silah infilak denemelerine küresel düzeyde ve hukuki olarak bağlayıcı bir yasak getirme hedefine ulaşmak halen zor görülüyor. Bu hedefe ulaşmanın hayati önemdeki nihai adımı CTBT’nin yürürlüğe girmesi” dedi.
Antlaşma son derece başarılı. Nükleer denemelerin yasaklanmış olmasından dolayı, devletlerin yeni savaş başlığı tasarımları geliştirme ve üretmeleri daha zor. Bununla birlikte, aralarında Amerika Birleşik Devletleri’nin de bulunduğu sekiz devlet, şu ana kadar CTBT’yi onaylamayı başardı. Antlaşmaya olan taahhütleri gönüllü moratoryuma dayalı.
Müsteşar Jenkins şöyle dedi: “Amerika Birleşik Devletleri, otuz yılı aşkın bir süredir nükleer infilak denemesi yapmadı ve böyle bir planımız da yok. Eylül 1996’da imzaya açıldığı zaman CTBT’yi ilk imzalayan biz olduk. Amerika Birleşik Devletleri, o tarihten bu yana nükleer infilak denemeleri konusunda asla boyun eğmez bir moratoryumdan yana ve nükleer silahlara sahip tüm devletlere böyle bir moratoryumu beyan etmeleri ya da sürdürmeleri çağrısında bulunuyor.”
Müsteşar Jenkins şöyle devam etti: “Bu gönüllü moratoryumlar nükleer infilak denemelerine karşı uluslararası kuralların sürdürülmesine katkıda bulunmakla birlikte, biz, yürürlükteki bir CTBT’nin sağlayacağı hukuki bağlayıcılığı olan bir yasağın yerini hiçbir şeyin alamayacağını da kabul ediyoruz. Böyle bir yasak tüm devletlerin çıkarına.”
Müsteşar Jenkins, “Bağlayıcılığı olan bir nükleer infilak denemesi yasağı uluslararası öncelik taşıyor. Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması’na (NPT) taraf olanlar, tüm çevrelerde bu türden denemelere getirilecek böyle bir yasağın nükleer silahlardan arındırılmış bir dünya için önemli ve gerekli olduğunu bir kez daha kabul ettiler” dedi.
Müsteşar Jenkins, “Bugün içinde bulunduğumuz zor uluslararası güvenlik ortamına rağmen, tüm devletler, nükleer silahlardan arındırılmış bir dünya yolunda önemli bir dönüm noktası olarak, küresel ve bağlayıcılığı olan bir nükleer infilak deneme yasağı hedefi için yeniden taahhütte bulunmalı” dedi.”