နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့ကို စစ်မှုထမ်းဟောင်းများနေ့အဖြစ် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ ကျင်းပပါတယ်။ အမေရိကန်တနိုင်ငံထဲ စစ်မှုထမ်းဟောင်းများနေ့ကိုကျင်းပတာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ ပထမကမ္ဘာစစ်မှာ ပါဝင်ခဲ့ကြတဲ့ နိုင်ငံအများစုမှာလည်း ကျင်းပကြပါတယ်။ ၁၉၁၈ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၁ ရက်၊ ည ၁၁နာရီ ၁၁ မိနစ်မှာ မဟာမိတ်အင်အားကြီးနိုင်ငံတွေနဲ့ ဂျာမနီတို့ကြား စစ်ပြေငြိမ်းရေးသဘောတူစာချုပ်မှာ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြတဲ့အတွက် သွေးထွက်သံယို ပဋိပက္ခတွေ ချုပ်ငြိမ်းစေခဲ့တာကြောင့် အဲဒီအချိန်က နိုဝင်ဘာ ၁၁ ရက်နေ့ကို စစ်ပွဲအားလုံး အဆုံးသတ်တဲ့နေ့အဖြစ် ခေါ်တွင်ခဲ့တာပါ။
ဒါပေမဲ့လည်း ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီးနောက်ပိုင်း ဆယ်စုနှစ်တိုင်းမှာ စစ်ပွဲတွေတော့ ပေါ်ပေါက်နေတာပါ။ တောင်အာရှတိုက်က ကိုရီးယားနှင့် အင်ဒိုချိုင်းနား ဒါမှဟုတ် ဘော်လကန်ဒေသ၊ အာဖရိကတိုက်မြောက်ပိုင်းနဲ့ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသမှာ စစ်ပွဲတွေပေါ်ပေါက်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီထဲကမှ သွေးထွက်သံယိုအများဆုံးဖြစ်တဲ့ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးမှာလည်း ကိုယ့်မြေကိုယ့်ရေနဲ့ ကိုယ့်လူမျိုးတင်မကပဲ စိတ်ကူးအကြံဉာဏ်တွေကိုကာကွယ်ရင်း မဟာမိတ်တပ်တွေနဲ့အတူ အမေရိကန်တပ်သားတွေလည်း ကျဆုံးခဲ့ကြရတာဖြစ်ပါတယ်။
ဒီနှစ်ဟာ နော်မန်ဒီကမ်းခြေကို မဟာမိတ်တပ်တွေ ခြေချခဲ့ကြတဲ့ Operation Overlord စစ်ဆင်ရေးရဲ့ နှစ် ၈၀ ပြည့် နှစ်ပတ်လည်လည်းဖြစ်ပါတယ်။ အနောက်ဥရောပအတွက် လွတ်မြောက်ရေးလမ်းစဖြစ်သလို ခေတ်သစ်တခုအတွက် အကြီးမားဆုံးနဲ့ အထင်ရှားဆုံး စစ်ရေးစစ်ဆင်ရေးကြီးလည်းဖြစ်ပါတယ်။
“နော်မန်ဒီကမ်းခြေပေါ်ကို ကောင်းကင်ကရော ပင်လယ်ရေကြောင်းကပါ စစ်ဖက်တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁ သိန်း ၆ သောင်း ဆင်းသက်ခဲ့ကြတယ်လို့ အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန်က ပြင်သစ်နိုင်ငံ၊ Colleville-sur-Merမှာ ကျင်းပတဲ့ အခမ်းအနားမှာ ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ တပ်ဖွဲ့ဝင်အတော်များများကတော့ အိမ်ပြန်မလာနိုင်ခဲ့ကြပါဘူး။ ရှည်လျားလှတဲ့ အဲဒီနေ့ကို စစ်ဖက်တပ်ဖွဲ့ဝင် အတော်များများအသက်မသေကျော်ဖြတ်နိုင်ခဲ့ကြပြီး နောက်ဆုံးအောင်ပွဲရတဲ့အထိ လတွေနဲ့ချီဆက်ပြီးတိုက်ပွဝင်ခဲ့ကြပါတယ်” လို့လည်း သမ္မတဘိုင်ဒန်က ပြောပါတယ်။
အဲဒီလို တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ကြတဲ့ အမျိုးသားတွေ သူရဲကောင်းတွေအဖြစ်အသိအမှတ်ပြုခဲ့ကြတာဟာ ကြံခိုင်သန်မာလွန်းလို့မဟုတ်ပဲ အသက်သေဆုံးနိုင်တယ် ဆိုတာကို သိလျက်နဲ့ တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ကြလို့ဖြစ်ပါတယ်။ အသက်စွန့်ပြီးကာကွယ်ထိုက်တဲ့၊ လူ့အသက်ထက်လည်း ပိုပြီးအဖိုးတန်တဲ့အရာတွေရှိတယ်ဆိုတာ သူတို့အားလုံး သံသယမရှိခဲ့ကြပါဘူးလို့လည်း သမ္မတဘိုင်ဒန်က ပြောပါတယ်။
လွတ်လပ်ရေးနဲ့ ဒီမိုကရေစီဟာ ကာကွယ်ဖို့ ထိုက်တန်တဲ့အရာပါ။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနဲ့ကမ္ဘာတဝန်းလုံး ငြိမ်းချမ်းရေးဟာလည်း အမြဲတမ်း ကာကွယ်ဖို့ ထိုက်တန်ပါတယ်လို့ သမ္မတဘိုင်ဒန်က ပြောကြားသွားပါတယ်။
ဒီမိုကရေစီစနစ် ထာဝရခိုင်မြဲနေမယ်လို့ ဘယ်တုန်းကမှ အာမမခံနိုင်ပါဘူး။ ဒီမိုကရေစီရဲ့ စံတန်ဖိုးတွေကို မျိုးဆက်တိုင်း ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းရမှာဖြစ်သလို ဒီမိုကရေစီရေးအတွက်လည်း တိုက်ပွဲဝင်ရပါမယ်။ ဒါဟာ မျိုးဆက်တိုင်းအတွက် စမ်းသပ်ချက်တွေ လည်းဖြစ်ပါတယ်လို့လည်း သမ္မတ ဘိုင်ဒန်က ပြောပါတယ်။
ဒီနေရာမှာ တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ကြတဲ့သူတွေ၊ အသက်စွန့်ခဲ့ကြသူတွေနဲ့ ကမ္ဘာကြီးကို ကယ်တင်ခဲ့ကြတဲ့သူတွေကို အောက်မေ့တဲ့အနေနဲ့ ကျနော်တို့အားလုံး သူတို့ရဲ့ စွန့်လွတ်ပေးဆပ်မှုတွေနဲ့ ထိုက်တန်သူတွေဖြစ်အောင် ပြုမူကျင့်ကြံရပါမယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
အတိတ်နဲ့ ပစ္စုပန်မှာရှိနေကြတဲ့ စစ်မှုထမ်းဟောင်းတွေကို ကျေးဇူးတင်စကားပြောလိုပါတယ်။ သူတို့တတွေကို အလေးအနက် ဂုဏ်ပြုသလို တိုင်းပြည်နဲ့လူမျိုးအတွက်ရော တကမ္ဘာလုံးအတွက် စွန့်လွတ်အနစ်နာခံခဲ့တာကိုလည်း ကျနော်တို့ အမြဲအောက်မေ့အမှတ်ရနေမှာပါ လို့လည်း အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန်က ပြောကြားသွားပါတယ်။