តទៅនេះ គឺជាបទវិចារណកថាដែលឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីឧត្តមគតិ និងស្ថាប័នអាមេរិកាំង
ជារៀងរាល់ឆ្នាំ នៅថ្ងៃចន្ទ សប្តាហ៍ទី៣ នៃខែមករា សហរដ្ឋអាមេរិក រំឭកដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធរបស់លោកបណ្ឌិត Martin Luther King Jr.។ លោកបណ្ឌិត King ជាអ្នកផ្សព្វផ្សាយគ្រិស្តសាសនានិកាយ Baptist ក្នុងរដ្ឋ Alabama នាប៉ែកខាងត្បូងសហរដ្ឋអាមេរិក និងជាអ្នកដឹកនាំក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងវិសមភាពខាងពូជសាសន៍នៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ បើសិនជា លោកនៅមានជីវិតនោះ លោកឈានចូលវ័យ៩៤ឆ្នាំ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៣។
ក្នុងពេលប្រមាណជា១០០ឆ្នាំកន្លងទៅដែលបានចាប់ផ្តើមក្នុងឆ្នាំ១៨៦៥ជាមួយនឹងការបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលនៅស.រ.អ.និងការផ្តល់់សច្ចានុម័តដល់វិសោធនកម្មទី១៣នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលដាក់ទាសភាពឱ្យនៅក្រៅច្បាប់ និងការរំជើបរំជួលកាលពីចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ នៅពេលដែលជនជាតិអាមេរិកាំងរាប់សែននាក់ធ្វើបាតុកម្មតាមផ្លូវទាមទារឱ្យមានការការពារសិទ្ធិពលរដ្ឋសម្រាប់ក្រុមមានភាពតំណាងតិច មានរួមក្រុមជនអំបូរភាគតិចនិងក្រុមស្ត្រីជនជាតិអាមេរិកាំងដើមកំណើតអាហ្វ្រិកភាគច្រើនបានរងគ្រោះដោយច្បាប់ Jim Crow។ ទាំងនេះជាលក្ខន្តិកៈរដ្ឋនិងមូលដ្ឋានដែលធ្វើឱ្យការដាក់ឱ្យនៅនៅដាច់ពីគ្នាខាងពូជសសាន៍និងការរើសអើង ជាអំពើត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ ដែលត្រូវបានពង្រឹងដោយអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលនិងក្រុមស៊ីវិលតាំងខ្លួនជាអ្នកការពារច្បាប់នេះ។ ជនជាតិអាមេរិកាំងដើមកំណើតអាហ្វ្រិកដែលស្វះស្វែងកែប្រែប្រព័ន្ធនេះនៃ apartheid បានរងគ្រោះដោយសារអំពើហិង្សាដែលជាញឹកញយនាំឱ្យមានការស្លាប់ក្រុមសកម្មជន។
នៅក្នុងបរិយាកាសនេះ លោកបណ្ឌិត King ដែលប្រកាន់តាមទ្រឹស្តីលោក Mahatma Gandhi នៃការតវ៉ាដោយអហិង្សា បានដឹកនាំក្រុមអ្នកដើរតាមលោកក្នុងការធ្វើពហិការ ការធ្វើបាតុកម្មអង្គុយនៅមួយកន្លែង ការដើរហែក្បួនដោយសន្តិវិធី និងការតវ៉ាអហិង្សាដោយមិនគោរពតាមសណ្តាប់ធ្នាប់ក្នុងសង្គមផ្សេងៗទៀត។ ការតបតប្រឆាំងនឹងក្រុមបាតុករបានបង្ហាញដល់ប្រទេសជាតិនូវសេចក្តីត្រូវការជាបន្ទាន់ឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរ។
ការជំរុញជាច្រើនឆ្នាំរបស់លោកបណ្ឌិត King និងចលនាសិទ្ធិពលរដ្ឋឱ្យមានសមភាពជាងមុនតាមរយៈច្បាប់ មានកម្រិតខ្ពស់ដល់ការអនុម័តច្បាប់សិទ្ធិពលរដ្ឋឆ្នាំ១៩៦៤ ដែលដាក់ការឱ្យនៅដាច់ពីគ្នានៅកន្លែងសាធារណៈ ការរើសអើងខាងការផ្តល់ការងារដោយផ្អែកលើពូជសាសន៍ ពណ៌សម្បុរស្បែក សាសនា យេនឌ័រ ឬប្រភពជាតិសាសន៍ ឱ្យនៅក្រៅច្បាប់។
លោកបណ្ឌិត King មិនបានរស់នៅសប្បាយចិត្តអបអរសាទរលទ្ធផលនៃការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់លោកទេ។ លោកត្រូវបានធ្វើឃាតនៅថ្ងៃទី៤ ខែមេសា១៩៦៨ ក្នុងអាយុ៣៩ឆ្នាំ។ តែយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ក្នុងពេលមួយទសវត្សរ៍ ច្បាប់ស្តីពីការដាក់ជនជាតិអាមេរិកាំងឱ្យនៅដាច់ពីគ្នាត្រូវបានលុបចោល ហើយនៅពេលសព្វថ្ងៃនេះការរើសអើងជាការប្រព្រឹត្តបទល្មើសត្រូវជេរប្រមាថនិងត្រូវដាក់ទណ្ឌកម្មតាមផ្លូវច្បាប់ថែមទៀតផង។
លោកប្រធានាធិបតី Joe Biden បានមានប្រសាសន៍ថា «នៅពេលសព្វថ្ងៃនេះ មនុស្សគ្រប់ឋានៈទាំងអស់នៅតែបន្តការដើរធ្វើបាតុកម្មនោះតទៅទៀត ដោយបន្លឺសំឡេងពួកគេដើម្បីប្រឈមនឹងការរំលោភអំណាច ប្រឆាំងនឹងសម្អប់និងការរើសអើង ការពារសិទ្ធបោះឆ្នោត និងការមានការងារប្រកបដោយគុណភាព ការផ្តល់ការថែទាំសុខភាព មានផ្ទះសំបែង និងការសិក្សាអប់រំ។ នៅថ្ងៃនេះ យើងសញ្ជឹងគិតអំពីកេរដំណែលនៃបុរសម្នាក់ដែលបានអំពាវនាវដល់មនសិការរបស់ជាតិយើង និងពិភពលោករបស់យើង»៕
