“လွတ်လပ်မှုနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအတွက်ရပ်တည်တာဟာ မှန်ကန်တဲ့လုပ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်” လို့ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Antony Blinken က လတ်တလောထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ ၂၀၂၃ လူ့အခွင့်အရေးအစီရင်ခံစာထဲမှာ ပြောထားပါတယ်။ နိုင်ငံနဲ့ နယ်မြေဒေသပေါင်း ၂၀၀ လောက်က လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာအချက်အလက်တွေကို အစီရင်ခံစာထဲမှာ စနစ်တကျဖော်ပြထားတယ်လို့လည်း ဝန်ကြီး Blinken ကပြောပါတယ်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေးကြေညာစာတမ်းပါ ပြဌာန်းချက်အတိုင်းလိုက်နာနိုင်ဖို့ လုပ်စရာတွေအများကြီးရှိနေသေးတယ်ဆိုတာ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြနေပါတယ်လို့လည်း ဝန်ကြီး ဘလင်ကန်ကပြောပါတယ်။
ကမ္ဘာတဝန်းက လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကဏ္ဍတွေမှာ ဖိအားမျိုးစုံနဲ့ကြုံနေရတာကို ထပ်မံတွေ့မြင်နေရပါတယ်လို့လည်း ဝန်ကြီးဘလင်ကန်ကပြောပါတယ်။ ပိုမိုကောင်းမွန်တဲ့အနာဂတ်အတွက် တောင်းဆိုနေကြတဲ့သူတွေကို သက်ဆိုင်ရာအာဏာပိုင်တို့က ဖမ်းဆီးအကျဥ်းချနေတာကို ဘဲလာရုစ်ကနေ ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံထိတွေ့နေရပါတယ်။ အဖမ်းခံရသူအတော်များများက လူငယ်တွေဖြစ်ပါတယ်။ ကျူးဘားက နိုင်ငံရေးအကျဥ်းသား ၁,၀၀၀ လောက်တို့ရဲ့ ပျှမ်းမျှအသက်က ၃၂ နှစ်ဖြစ်ပါတယ်-လို့လည်း ဝန်ကြီးဘလင်ကန်က ပြောပါတယ်။
မတရား ဖမ်းဆီးပြစ်ဒဏ်ပေးခံခဲ့ရတဲ့ ရုရှားအတိုက်အခံခေါင်းဆောင် Aleksey Navalny လိုပဲ ရုရှားကိုလိုနီနယ်မြေက ထောင်သွင်းအကျဥ်းကျမှုတွေဟာ ညှဥ်းပန်းနှိပ်မှုနဲ့ ဒွန်တွဲနေတတ်သလို အသက်တောင်သေဆုံးနိုင်တယ်လို့လည်း အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက ပြောပါတယ်။
“ရုရှားလို အစိုးရအဖွဲ့တွေဟာလည်း နိုင်ငံရေးရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ပြည်ပနိုင်ငံသားတွေကိုပါ မတရားဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းတတ်သလို လူသားတွေကို အပေးအယူကိစ္စလို သဘောထားနေပါတယ်။ Paul Whelan, Evan Gershkovich နဲ့ မတရားဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသူတိုင်း ပြန်လည် လွတ်မြောက်သင့်ပါပြီ။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနဲ့ မိတ်ဖက်နိုင်ငံတွေက ဖမ်းဆီးခံထားရတဲ့သူအားလုံး သူတို့မိသားစုတွေနဲ့ ပြန်လည်ပေါင်းစည်းနိုင်အောင်၊ ခုလိုလူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်နေတဲ့အစိုးရတွေအနေနဲ့ တာဝန်ခံမှုရှိလာအောင် ကျနော်တို့ နေ့စဥ်နေ့တိုင်း လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်သွားမှာပါ" လို့လည်း ဝန်ကြီးဘလင်ကန်က ပြောပါတယ်။
လူသားတွေရဲ့ အမှောင်မိုက်ဆုံးအချိန်တွေကို အမှတ်ရစေတဲ့ ရက်စက်ယုတ်မာမှုတွေကို ဒီအစီရင်ခံစာမှာ မှတ်တမ်းတင်ထားပါတယ်လို့လည်း မစ္စတာ ဘလင်ကန်ကပြောပါတယ်။
ဆူဒန်နိုင်ငံမှာဆိုရင်လည်း ဆူဒန်လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့နဲ့ ဆူဒန်ပြည်သူ့စစ် RSF တပ်နှစ်ဘက်စလုံး စစ်ရာဇဝတ်မှုတွေကျူးလွန်ခဲ့ကြပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက ရိုဟင်ဂျာ၊ တရုတ်နိုင်ငံ Xinjiang ဒေသ အွီဂါမွတ်ဆလင်တွေ- သူတို့တတွေဟာ လူသားမျိုးနွယ်စုအပေါ်ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုရဲ့ သားကောင်တွေဖြစ်ကြပါတယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ လေးနက်တဲ့စိုးရိမ်ချက်တွေကိုလည်း သက်ဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိတဲ့အစိုးရအဖွဲ့တွေကို အသိပေးပြောဆိုသွားမှာဖြစ်ပါတယ်။”
အစိုးရတွေဟာ သတင်းတုတွေကို ဉာဏ်ရည်တုနည်းပညာသုံးပြီးဖြန့်နေတဲ့အပြင် DNA မျိုးဗီဇကိုတောင်သုံးပြီး လူတွေကိုခြေရာခံ လိုက်နေပါတယ်။
၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး အားတက်စရာ တိုးတက်မှုတချို့လည်းရှိနေပါတယ်လို့ ဝန်ကြီးဘလင်ကန်ကပြောပါတယ်။ အက်စ်တိုးနီးယား၊ ဂျပန်၊ မာရီးရှပ်စ်နိုင်ငံတို့မှာ လိင်တူချစ်သူ LGBTQ+ တို့ရဲ့ အခွင့်အရေးတွေတိုးတက်လာပါတယ်။ တောင်အာဖရိက၊ မက္ကဆီကိုကနေ ဘရာဇီးလ်နိုင်ငံထိ အလုပ်သမားတို့ရဲ့ လုပ်ငန်းခွင်တိုးတက်လာသလို အလုပ်သမားအခွင့်အရေးအတွက် သမဂ္ဂတွေပါ ဖွဲ့စည်းခွင့်ပြုလာခဲ့ပါတယ်။ ဂျော်ဒန်နိုင်ငံမှာတော့ မသန်စွမ်းကလေးငယ်တွေ ကျောင်းတက်နိုင်ဖို့ စီစဥ်ဆောင်ရွက်လာပါတယ်။
ကမ္ဘာအရပ်ရပ်က လူသားအားလုံးရဲ့ အခြေခံလူ့ ဂုဏ်သိက္ခာတွေဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်အောင် ဆောင်ရွက်သူရှိနေသမျှကာလပတ်လုံး
လူ့အခွင့်အရေးတွေတိုးတက်လာအောင် အမှန်တကယ်ဆောင်ရွက်လို့ရတယ်ဆိုတာ ဒီအချက်တွေက သတိပေးလိုက်တာဖြစ်ပါတယ်လို့လည်း ဝန်ကြီး ဘလင်ကန်က ပြောပါတယ်။